چهارنظام تراشکاری چیست؟

از چهارنظام تراشکاری [به انگلیسی: 4-Jaw Lathe Chuch] برای گرفتن و ایجاد نیروی گیره قوی بر روی قطعات گرد یا چند ضلعی منظم و نامنظم روی دستگاه تراش استفاده می‌شود. چهار نظام چهار فک متحرک دارد که روی قطعه کار به کمک آچار چهار نظام باز و بسته می‌شوند. این چهار فک معمولاً در چهار نقطه مختلف از قطعه قرار می‌گیرند و قطعه را در مکان ثابت نگه می‌دارند تا با دوران ابزار تراش، بتوان قسمت‌های مورد نظر را تراشکاری کرد.

چهار نظام تراشکاری، با استفاده از چهار فک برای بستن قطعه روی دستگاه تراش، استحکام و پایداری قطعه را افزایش می‌دهد و باعث کاهش لرزش و ارتعاش غیرمطلوب در حین تراشکاری می‌شود. با استفاده از چهار نظام تراشکاری، قطعه در چهار نقطه متمرکز می‌شود و دقت بالایی در تراشکاری حاصل می‌شود. این امر احتمال کاهش خطاها و انحرافات غیرمطلوب در ابعاد و شکل قطعه را فراهم می‌کند.

چهار نظام دستگاه تراش خود به سه نوع چهار نظام منظم، نامنظم و فک آلنی تقسیم می‌شود که هرکدام در کاربرد و عملکرد متفاوت هستند. چهار نظام تراشکاری امکان تنظیم و تنوع در نحوه قرارگیری فک‌ها را فراهم می‌کند. این امر به اوپراتور اجازه می‌دهد تا بسته به شکل و ابعاد قطعه، نحوه قرارگیری و فشار فک‌ها را تنظیم کند و به انعطاف‌پذیری بیشتر در تراشکاری قطعات ساده دست یابد.

تفاوت سه نظام و چهارنظام دستگاه تراش

• حرکت فک‌ها در سه نظام و چهار نظام متفاوت است، حرکت فک‌ها در سه نظام بصورت منظم و در چهار نظام به دو صورت جداگانه منظم و نامنظم می‌باشد.
• سه نظام قطعه کار را در مرکز دستگاه قرار می‌دهد، در حالی که در چهار نظام نامنظم این امکان وجود دارد که بصورت عمدی قطعه کار را در مرکز ماشین تراش قرار ندهیم (لنگ تراشی).
• فک‌های چهار نظام قابلیت برش با عمق بیشتری را فراهم می‌کنند.
• چهار نظام برای برش‌های محوری نتیجه بهتری را ارائه می‌دهد.
• قدرت گیره چهار نظام از سه نظام بیشتر است و می‌تواند قطعات سنگین را به خوبی مهار کند.

ابعاد چهارنظام دستگاه تراش

هنگام خرید چهارنظام تراشکاری باید به اندازه و بازه گیره آن، کیفیت ساخت و برند و نوع اتصال به دستگاه تراش توجه کرد. چهار نظام‌های تراشکاری در اندازه استاندارد تولید می‌شوند:

• 3  اینچی: 80 میلی‌متر
• 4  اینچی: 100 میلی‌متر
• 5  اینچی: 125 میلی‌متر
• 6  اینچی: 160 میلی‌متر
• 8  اینچی: 200 میلی‌متر
• 10  اینچی: 250 میلی‌متر
• 12  اینچی: 315 میلی‌متر

کاربردها و مزایای چهارنظام تراشکاری

چهار نظام تراشکاری در صنایع مختلف برای کاربردهای متنوع و تولید قطعات استاندارد با ابعاد و اندازه‌های دقیق استفاده می‌شود. زمینه کاربرد شامل تراشکاری قطعات صنعتی، ماشین‌آلات، قطعات خودرو، قطعات الکترونیکی و غیره است. با استفاده از چهار نظام تراشکاری، می‌توان قطعات با سطوح مخروطی و شکل‌های هندسی خاص را تولید کرد. استفاده از چهارنظام مزایای قابل توجهی دارد که آن را از سایر ابزارهای نگهداری متمایز می‌کند:

• نگهداری قطعات نامنظم: برخلاف سه‌نظام که عمدتاً برای قطعات گرد و منظم به کار می‌رود، چهارنظام به دلیل حرکت مستقل فک‌ها، توانایی نگهداری قطعات مربع، مستطیل، و اشکال غیرمنظم را با دقت بالا فراهم می‌کند. این ویژگی برای ماشین‌کاری قطعاتی با هندسه پیچیده ایده‌آل است.
• امکان تراشکاری خارج از مرکز: یکی از مهمترین کاربردهای چهارنظام تراشکاری، قابلیت تنظیم قطعه به صورت خارج از مرکز است. این امکان برای ایجاد میل‌لنگ‌ها، بادامک‌ها، یا سایر قطعاتی که محور دوران آنها با محور تقارنشان یکی نیست، ضروری است.
• قدرت گیرایی بالا: طراحی محکم و چهار نقطه گیرش، قدرت گیرایی بسیار بالایی را فراهم می‌کند که برای عملیات تراشکاری سنگین و برش‌های عمیق مناسب است.

برای قرار دادن قطعه در چهارنظام، ابتدا فک‌ها به صورت تقریبی تنظیم می‌شوند تا قطعه درون آنها قرار گیرد. سپس با استفاده از آچار مخصوص و با دقت بالا، هر فک به صورت مجزا (در چهارنظام نامنظم) سفت می‌شود تا قطعه کاملاً در مرکز یا در موقعیت مورد نظر قرار گیرد. برای اطمینان از صحت مرکزیت، معمولاً از گیج‌های اندازه‌گیری مانند ساعت اندیکاتور استفاده می‌شود.

چهارنظام منظم و چهارنظام نامنظم

چهارنظام نامنظم [به انگلیسی: Independent-Jaw Four-Jaw Chuck] همان چهارنظام رایج و کلاسیک است که هر فک آن به صورت مستقل عمل می‌کند. اغلب وقتی صرفاً “چهارنظام” گفته می‌شود، منظور همین نوع است.

گاهی اوقات به چهارنظام منظم [به انگلیسی: Self-Centering Four-Jaw Chuck / Concentric Chuck]، چهارنظام خودکار هم گفته می‌شود. در این نوع چهارنظام، هر چهار فک به صورت همزمان و هماهنگ با یکدیگر باز و بسته می‌شود. این حرکت هماهنگ معمولاً توسط یک مکانیزم حلزونی کنترل می‌شود. با چرخاندن یک آچار (یا فعال کردن سیستم هیدرولیک/پنوماتیک در مدل‌های خودکار)، هر چهار فک به طور همزمان به سمت مرکز حرکت کرده و قطعه را در مرکز دستگاه مهار می‌کنند. به دلیل حرکت همزمان فک‌ها، زمان لازم برای باز و بست کردن قطعه بسیار کمتر از نوع نامنظم است. این نوع چهارنظام بیشتر برای نگهداری قطعاتی با اشکال منظم و متقارن مانند دیسک‌ها، شفت‌های گرد، یا قطعات مربعی و شش‌ضلعی که نیاز به قرار گرفتن دقیق در مرکز دارند، مناسب است.

تفاوت چهارنظام منظم و چهارنظام نامنظم