همه چیز درباره مته مرغک (Centre Drill Bit)

• استفاده از مته مرغک برای شروع عملیات سوراخکاری روی قطعاتی مانند شفت‌ها ضروری است. این مته طراحی شده تا کار را برای ابزارهای دیگر آسان‌تر کند. این ابزار به شکل خاص طراحی شده تا بتواند سوراخ‌های مرکزی و دقیق ایجاد کند، که این سوراخ‌ها به عنوان نقطه راهنما برای ابزارهای دیگر مانند مته‌های اصلی و دستگاه‌های تراش عمل می‌کنند.
• زمانی که تصمیم به سوراخکاری روی یک شفت گرفته می‌شود، انتخاب نقطه شروع سوراخکاری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای ایجاد سوراخ، استفاده از دستگاه تراش و مته مرغک است. در این عملیات، قطعه کار به صورت محکم در دستگاه تراش با استفاده از سه نظام نگه داشته می‌شود و مته مرغک با استفاده از دستگاه مرغک به دستگاه تراش متصل می‌شود. مزیت این روش، توانایی انجام سوراخکاری دقیق در مرکز قطعه کار و همراستایی آن با محور چرخش قطعه است. سوراخ ایجاد شده توسط مته مرغک، به اپراتور کمک می‌کند تا مته سوراخکاری را دقیقاً در مرکز قطعه قرار دهد و از انحراف آن جلوگیری کند.

انواع مته مرغک بر اساس شکل ظاهری

• مته مرغک از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود: نوک مخروطی و بدنه استوانه‌ای. نوک مخروطی برای ایجاد سوراخ برای قرارگیری مرغک و همچنین سوراخ راهنما استفاده می‌شود. زاویه استاندارد این قسمت معمولاً بین 60 درجه است. قسمت استوانه‌ای برای حفظ استحکام و کنترل بهتر در حین کار طراحی شده است که به سه نظام دستگاه متصل می‌شود.
• مته‌های مرغک بر اساس شکل ساختاری خود در سه دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند و بسته به عملیات مورد نیاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند:
• نوع A: این نوع مته فاقد کانتور محافظ است و زاویه مخروطی 60 درجه دارد. این مته برای ایجاد سوراخ با زاویه 60 درجه استفاده می‌شود.
• نوع B: این مته دارای کانتور محافظ، زاویه مخروطی 60 درجه و زاویه کانتور (پخ) 120 درجه است. علاوه بر ایجاد سوراخ با زاویه 60 درجه، یک کانتور 120 درجه در ابتدای عملیات سوراخکاری تولید می‌کند تا از سوراخ اصلی محافظت کند.
• نوع R: این مته دارای شکل منحنی است و برای ایجاد سوراخ‌هایی با منحنی استفاده می‌شود.

جنس مته مرغک

• برای ساخت مته‌های مرغک از مواد مختلفی استفاده می‌شود که بسته به کاربرد، دوام و کیفیت متفاوتی دارند:
• فولاد تندبر (HSS): مقاوم در برابر حرارت و سایش، ایده‌آل برای کار با فلزات غیرآهنی و فولادهای معمولی. این نوع مته از فولاد ابزار ساخته می‌شود و برای سوراخکاری در قطعاتی که مواد آن‌ها خیلی سخت نیستند مناسب است.
• کبالت‌دار: درصد کمی از این نوع مته از کبالت ساخته می‌شوند. دلیل استفاده از این نوع مته این است که سوراخکاری فلزات سخت باعث تولید گرما می‌شود که می‌تواند به سوختن مته منجر شود. وجود کبالت از سوختن مته جلوگیری می‌کند.

• تنگستن کارباید: برای کارهای صنعتی سنگین و مواد بسیار سخت مانند فولاد ضد زنگ و آلیاژهای سخت.

سایزها و استانداردهای مته مرغک

• مته‌های مرغک در سایزهای مختلف و بر اساس استانداردهای بین‌المللی تولید می‌شوند. سایز آن‌ها معمولاً بر اساس قطر نوک و طول کلی ابزار تعیین می‌شود. یکی از استانداردهای متداول عبارتست از DIN333 که استاندارد اروپایی است و مشخصات زاویه نوک و طول را تعریف می‌کند.
• مته‌های مرغک در ابعاد مختلفی موجود هستند و قطر آن‌ها مهم‌ترین بعد مته است. برای انتخاب مته مرغک مناسب، معمولاً به ابعاد قطعه کار، به‌ویژه قطر آن توجه می‌شود. جدول زیر به‌عنوان راهنما برای انتخاب مته مرغک براساس قطر قطعه کار عمل می‌کند.

• برای استفاده بهینه رعایت نکات زیر ضروری است:
• انتخاب سایز مناسب: سایز مته باید متناسب با قطعه کار و ابزار مورد استفاده باشد.
• تنظیم سرعت دستگاه: سرعت دستگاه باید با جنس قطعه کار و نوع مته هماهنگ باشد تا از آسیب به ابزار و قطعه جلوگیری شود.
• استفاده از خنک‌کننده: استفاده از روغن یا مایع خنک‌کننده در حین کار با فلزات برای جلوگیری از داغ شدن و افزایش عمر مته ضروری است.