زمان مطالعه: 3 دقیقه
پدیده چتر در ماشینکاری چیست؟
در ماشینکاری، ارتعاشات ناپایدار را که به آن چتر [به انگلیسی: Chatter] نیز میگویند، حرکت نسبی بین قطعه کار و ابزار برش است. ارتعاشات باعث ایجاد امواج در سطوح ماشینکاری شده میشود. این امر بر فرآیندهای ماشینکاری معمولی مانند تراشکاری، فرزکاری و سوراخکاری و فرآیندهای ماشینکاری غیر معمول مانند سنگ زنی تأثیر میگذارد. پدیده چتر در ماشینکاری تقریبا در تمام فرآیندهای تولید رخ میدهد. ماشینهای سنگینی که در تولید استفاده میشوند مقدار زیادی ارتعاش ایجاد میکنند که منجر به پرداخت ضعیف سطح و کاهش دقت ابعادی میشود.
.
در اوایل سال 1907، فردریک تیلور ارتعاشات ماشینکاری را مبهمترین و ظریفترین مشکلات پیش روی ماشینکاران توصیف کرد. مشاهدتی که امروزه همچنان صادق است، همانطور که در بسیاری از نشریات در مورد ماشینکاری نشان داده شدهاست. سختی قطعه، نسبت میرایی و ضریب میرایی فرآیند ماشینکاری، پارامترهای اصلی هستند که حدی را تعیین میکنند که در آن ارتعاش فرآیند ماشینکاری مستعد تشدید با زمان است.
.
مدلهای ریاضی شبیهسازی ارتعاش ماشینکاری را بطور کاملاً دقیق ممکن میسازد، اما در عمل اجتناب از ارتعاش همیشه دشوار است. ارتعاش در ماشینکاری بر ویژگیهای ظاهری قطعه کار تأثیر میگذارد و میتواند تلورانس آن را در شرایط شدید کاهش دهد. یکی از آشکارترین پیامدهای ارتعاش در ماشینکاری، زبری ضعیف سطح است. به هم خوردن کیفیت سطح باعث ایجاد امواج قابل مشاهده میشود که کیفیت و دوام قطعه را به خطر میاندازد.
.
یک ابزار برش در حین ماشینکاری CNC ممکن است از مسیر تعریف شده توسط نرم افزار CAM خود خارج شود. این انحراف میتواند ناشی از عدم اتصال درست ابزار باشد. همین عامل میتواند باعث ایجاد پدیده چتر شود.
.
.
قوانین اساسی ماشینکاری برای جلوگیری از پدیده چتر
– قطعه کار، ابزار و ماشین را تا حد امکان سفت کنید و ابزاری را انتخاب کنید که کمترین ارتعاش را ایجاد کند (تغییر زاویه، ابعاد، عملیات سطح و غیره).
.
– فرکانسهایی را انتخاب کنید که به بهترین شکل ارتعاشات سیستم ماشینکاری را محدود میکند (سرعت اسپیندل، تعداد لبههای برش و موقعیتهای نسبی ابزار و قطعه کار و غیره)
.
– ابزارهایی را انتخاب کنید که دارای فناوری میرایی ارتعاش باشند (با استفاده از مواد با میرایی بالا در اتصالات و دمپرهای جرمی برای تثبیت حرکت).
.
زمینه صنعتی
استفاده از ماشینکاری با سرعت بالا (HSM) باعث افزایش بهرهوری و تحقق تولید قطعات کاری شدهاست که قبلا غیرممکن بود، مانند قطعات دیواره نازک. در بسیاری از کاربردها، برای مثال ابزارهای بلند و قطعات کار نازک، پدیده چتر محدود کنندهترین عامل است و ماشینکار را وادار میکند تا سرعت برش و تغذیه را بسیار کمتر از ظرفیت ماشین کاهش دهد.
.
پدیده چتر عموماً منجر به ایجاد صدا، کیفیت نامطلوب سطح و گاهی اوقات شکستن ابزار میشود. افزایش ارتعاشات میتواند به طور جدی کیفیت سطح ماشینکاری را کاهش دهد. منابع اصلی این پدیده دو نوع هستند: ارتعاشات اجباری و ارتعاشات خود تولید. ارتعاشات اجباری عمدتاً توسط برش منقطع (ذاتی فرزکاری)، فرسایش یا ارتعاشات خارج از دستگاه ایجاد میشوند. ارتعاشات خود تولید ناشی از ضخامت واقعی تراشه و همچنین موقعیت نسبی بین ابزار و قطعه کار در طول عملیات ماشینکاری است.
.
منابع