1. آشنایی با جی کد (G-Code) و ام کد (M-Code)

جی کد (G-Code) و ام کد (M-Code) در برنامه نویسی CNC برای طراحی محصول و حرکت ماشین‌ها برای اطمینان از ساخت اشکال و ابعاد دقیق استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید برنامه نویسی CNC  را یاد بگیرید، باید معنای هر جی کد و ام کد برای تراشکاری و فرزکاری CNC را بدانید. در اینجا مقدمه‌ای بر تعاریف و تفاوت آن‌ها و لیست جی کد و ام کدهای مهم و همچنین نحوه کار و نوشتن آنها آورده شده‌است.

2. جی کد (G-Code) و ام کد (M-Code) چیست؟

جی کد که نوعی تابع برای ماشینکاری CNC است و به لیستی از کدهای آماده‌سازی اشاره دارد که با حرف “G” در زبان برنامه نویسی CNC شروع می‌شود تا ابزار را در موقعیت مکانی مشخص قرار دهد و به دستگاه دستور بدهد. کد جی باید با کدهای دیگر مانند ام کد برای تکمیل کارهای مورد نظر کار کند.

ام کدها با حرف “M” شروع می‌شوند و مجموعه‌ای از دستورات کمکی هستند که برای عملکرد متفرقه استفاده می‌شوند. آن‌ها با جی کد ترکیب می‌شوند تا عملکردهای مختلف ماشینکاری مانند روشن/خاموش کردن دستگاه، روشن/خاموش کردن خنک کننده، روشن/خاموش کردن اسپیندل، تغییر ابزار و موارد دیگر را به دستگاه اعمال کنند.

3. تفاوت جی کد (G-Code) و ام کد (M-Code) چیست؟

• کدهای G (کدهای هندسی) دستورالعمل مربوط به حرکت یا موقعیت ابزار نسبت به قطعه کار هستند که معمولاً در تراشکاری CNC برای تولید سطوح سیلندر یا فرزکاری CNC برای ساخت پروفیل صفحات مستطیلی استفاده می‌شوند.
• کدهای M (متفرقه) دستوراتی برای عملکردهای ماشین مانند سرعت، خنک کننده و غیره هستند.
• جی کد بر اساس بخش CNC یا طراحی محصول است، ام کد عمدتاً مربوط به روشن/خاموش کردن دستگاه است.
• جی کد ماشین کنترل عددی را فعال می‌کند، ام کد PLC دستگاه را فعال می‌کند.

4. نحوه نوشتن جی کد  و معرفی بیشتر

کدهای مختلف را ممکن است در قالب‌های مختلف بنویسند. در اینجا G00 و G01 را به عنوان مثال در نظر می‌گیریم تا نحوه نوشتن آن‌ها و مواردی که باید یادداشت کنیم را معرفی کنیم.

G00-: موقعیت‌یابی سریع

فرمت G00

توضیح:

• این دستور ابزار را قادر می‌سازد تا با توجه به حالت کنترل موقعیت به سرعت به موقعیت مشخص شده حرکت کند. قطعه کار در حین جابجایی قابل پردازش نیست.
• تمام محورهای برنامه‌ریزی شده با سرعتی که توسط پارامترها تعریف شده‌اند حرکت می‌کنند. هنگامی‌که یک محور مقدار برنامه‌ریزی شده را تمام می‌کند، متوقف می‌شود، در حالی که محورهای دیگر به حرکت خود ادامه می‌دهند.
• مختصات‌هایی که حرکت نمی‌کنند نیازی به برنامه‌ریزی ندارند.
• G00 را می‌توان به صورت G0 نیز نوشت. مثال : G00 G00 X75 Z200

G01- : درون‌یابی خطی

فرمت G01 X(U)Z(W)__F(mm/min)

توضیح:

• این دستور باعث می‌شود که ابزار در حالت درون‌یابی خط به موقعیت مشخص شده حرکت کند. سرعت حرکت توسط F (نرخ تغذیه) فرمان داده می‌شود. همه مختصات را می‌توان در پیوند عمل کرد.
• G01 را می‌توان به صورت G1 نیز نوشت. مثال : G01 G01 X40 Z20 F150

5. لیست جی کدها G-Codes و ام کدها M-Codes برای تراشکاری و فرزکاری  CNC

بخشی از کدهای G و M در تراشکاری و فرزکاری CNC به یک معنا هستند که در زیر آورده شده‌اند.

1.5. لیست جی کدهای یکسان برای تراشکاری و فرزکاری  CNC

G00: موقعیت‌یابی سریع

G01: درونیابی خطی

G02: درون‌یابی دایره‌ای/مارپیچ (در جهت عقربه‌های ساعت)

G03: درون‌یابی دایره‌ای/مارپیچ (در خلاف جهت عقربه‌های ساعت)

G17: صفحه مختصات X-Y

G18: صفحه مختصات X-Z

G19: صفحه مختصات Y-Z

G20: برنامه نویسی در واحد اینچ

G21: برنامه نویسی در واحد میلی‌متر

2.5. فهرست رایج ترین ام کدها و معانی

M0: توقف برنامه (برای ادامه دکمه “شروع سیکل*” را فشار دهید)

M1: توقف اختیاری (فقط در صورتی اجرا می‌شود که کلید کنترل روشن باشد)

M2: پایان برنامه

M3: اسپیندل در جهت عقربه های ساعت

M4: اسپیندل در خلاف جهت عقربه‌های ساعت

M5: توقف اسپیندل

M6: تعویض ابزار

M8: خنک کننده روشن

M9: خنک کننده خاموش

M30: برنامه را پایان دهید و دکمه “شروع سیکل*” را فشار دهید تا دوباره اجرا شود

*Cycle Start