قلاویز کاری چیست؟

قلاویز کاری [به انگلیسی: Tapping] یکی از روش‌های ماشینکاری است که در آن به کمک ابزاری به نام قلاویز بر رو سطح بیرونی سوراخ‌هایی که از قبل توسط یک مته ایجاد شده‌است رزوه ایجاد می‌شود. عملیات قلاویز کاری در بسیاری از فرآیندهای ساخت و تولید قطعات صنعتی و کارگاهی کاربرد دارد. این عملیات به دو نوع قلاویز کاری دستی و ماشینی تقسیم‌بندی می‌شود. در روش دستی از ابزاری به نام دسته قلاویز و نیروی دست برای ایجاد رزوه‌ها کمک گرفته می‌شود. در مقابل، در روش ماشینی از دستگاه‌های رزوه زنی استفاده می‌شود. هنگامی که به دقت بالا نیاز نیست، نیازی به دستگاه قلاویز کن یا CNC ندارید و می‌توانید به روش دستی رزوه خود را ایجاد کنید. همانند سایز عملیات‌های ماشینکاری قطعه شما باید در حین عملیات قلاویز کاری به خوبی مهار شود، در غیر اینصورت قلاویز و قطعه آسیب خواهند دید.

قلاویزها ابزاری هستند که برای ایجاد رزوه در سوراخ‌های ایجاد شده توسط مته استفاده می‌شود. رزوه داخلی زمانی ساخته می‌شود که لبه‌های برش قلاویز در قطعه کار فرو رود و سپس براده را از قطعه کار جدا کند. برای ساخت قلاویزها از فولاد تندبر (HSS) استفاده می‌شود. فولاد تندبر یک فولاد آلیاژی مخصوص ساخت ابزارهای برشی است. برای افزایش سختی این نوع فولادها معمولا درصد خاصی از کبالت (معمولا 5 تا 7 درصد) به آن‌ها افزوده می‌شود.

شیار موجود در قلاویزهای وظیفه خروج براده و تسهیل روانکاری را بر عهده دارند. از قلاویزهای سه پر برای رزوه تراشی مواد نرم استفاده می‌شود، در حالی که از قلاویزهای دارای چهار پر برای رزوه تراشی فولاد و آلیاژها استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر در مورد قلاویزها اینجا کلیک کنید!

تکنیک‌های قلاویز کاری دستی

پس از ایجاد سوراخ در قطعه، قلاویز عمود بر سطح سوراخ قرار می‌گیرند. بدون اینکه در ابتدا نیروی زیادی به قلاویز وارد شود، نیروی مساوی و فزاینده‌ای از دو طرف دسته قلاویز عمود بر محور سوراخ وارد می‌شود، به طوری که رزوه های قلاویز با سوراخ درگیر شود. هنگامی که قلاویز درون سوراخ قرار گرفت، فرآیند برداشتن براده با چرخش قلاویز در جهت عقربه‌های ساعت آغاز می‌شود. هنگام قلاویز کاری، ماده روان کننده از طریق شیارها روی دندان‌های قلاویز جاری می‌شود. روانکاری رهایی از شر براده‌ها را آسان‌تر می‌کند. با چرخش قلاویز در خلاف جهت هر چند وقت یکبار، براده‌هایی که در رزوه‌های قلاویز جمع شده‌اند، قطع می‌شوند و نمی‌توانند بین کانال‌ها گیر کنند که مانع از شکستن قلاویز شود.

مراحل قلاویز کاری دستی

• ابتدا مطمئن شوید که قطعه ثابت است تا در هنگام قلاویز کاری حرکت نکند.
• اندازه دسته قلاویز باید متناسب با اندازه قلاویز باشد.
• از یک روان کننده مناسب برای قلاویز کاری استفاده کنید.
• قطر سوراخ باید مناسب با اندازه قلاویز باشد. اندازه قطر سوراخ باید به اندازه گام پیچ قلاویز از قطر آن کوچکتر باشد.
• هنگام قلاویز کاری، همیشه باید قلاویز عمود بر سطح چرخانده شود.
• قلاویز باید به ازای هر سه دور در جهت معکوس چرخانده شود تا براده‌ها خارج شوند و فشار کمتری به قلاویز وارد شود.
• قلاویز کاری تا زمانی که قلاویز به قسمت پایین سوراخ برسد ادامه می‌یابد.

شابلون دنده

استفاده از شابلون دنده زمانی که گام پیچ را نمی‌دانید بسیار مفید است. شابلون دنده برای بررسی و اندازه‌گیری گام پیچ‌های متریک یا امپریالی استفاده می‌شود. زمانی که شابلون روی رزوه قرار می‌گیرد باید کاملاً روی رزوه پیچ قرار گیرد. اگر رزوه‌های شابلون به بهترین وجه با سوراخ پیچ تناسب داشته باشند و نوری از آن عبور نکند؛ بنابراین، می‌توانید مطمئن شوید که گام روی پیچ با گام روی رزوه یکسان است. در رزوه متریک، گام به صورت میلی‌متر فاصله تاج دو رزوه متوالی نوشته می‌شود. در رزوه امپریالی ، گام به صورت تعداد رزوه‌ها در یک اینچ نشان داده می‌شود.