تلرانس گیج رزوه برو نرو
تلرانس گیج رزوه برو نرو یکی از اصلی‌ترین شاخص‌ها برای کنترل کیفیت قطعات رزوه‌دار (مانند پیچ و مهره‌ها) است. این تلرانس‌ها به محدوده‌های مجاز ابعادی و گام رزوه اشاره دارند که توسط استانداردهای جهانی تعیین می‌شوند. استفاده صحیح از این تلرانس‌ها باعث تضمین عملکرد صحیح قطعات در مونتاژ و کاهش خرابی‌های ناشی از عدم تطابق می‌شود.
پارامترهای کلیدی در تلرانس رزوه‌ها
تلرانس رزوه‌ها شامل چندین بعد و ویژگی است که برای اطمینان از دقت قطعه بررسی می‌شوند:
- قطر بزرگ (Major Diameter): این پارامتر بزرگ‌ترین قطر رزوه است. برای پیچ‌ها، قطر خارجی رزوه و برای مهره‌ها، قطر داخلی شیار رزوه.
- قطر میانی (Pitch Diameter): این قطر فرضی در مرکز ارتفاع رزوه قرار دارد و مهم‌ترین پارامتر است که تلرانس اصلی رزوه‌ها معمولاً بر اساس این قطر تنظیم می‌شود.
- قطر کوچک (Minor Diameter): کوچک‌ترین قطر در پایه رزوه است. برای پیچ، قطر داخلی و برای مهره، قطر خارجی شیار.
- زاویه رزوه (Thread Angle): زاویه‌ای که بین دو پهلوی رزوه ایجاد می‌شود. زاویه استاندارد برای بسیاری از رزوه‌ها 60 درجه است. مانند رزوه‌های متریک و UN.
- گام رزوه (Thread Pitch): فاصله بین دو قله متوالی رزوه را گام رزوه می‌نامند.
عملکرد گیج‌های رزوه برو نرو در کنترل تلرانس‌ها
گیج‌های رزوه برو نرو با بررسی تطابق رزوه با محدوده تلرانسی استاندارد، کیفیت و دقت آن‌ها را تضمین می‌کنند. این گیج‌ها شامل دو بخش هستند:
گیج برو (Go Gauge): بررسی می‌کند که ابعاد رزوه حداقل در محدوده مجاز قرار دارد یا خیر. این گیج باید به راحتی داخل رزوه قرار گیرد. همچنین، باید دقیقا مطابق با حد پایین تلرانس رزوه باشد.
گیج برو (No-Go Gauge): بررسی می‌کند که ابعاد رزوه از حداکثر محدوده مجاز تجاوز نکرده باشد. این گیج نباید وارد رزوه شود. اگر وارد شود، نشان‌دهنده بزرگ‌تر بودن ابعاد رزوه از حد مجاز است. همچنین، این گیج مطابق با حد بالای تلرانس رزوه طراحی می‌شود.
تلرانس رزوه بر اساس استانداردها
تلرانس رزوه‌ها به استانداردهای مشخصی وابسته است که محدوده مجاز ابعاد را تعیین می‌کنند. این استانداردها شامل
ISO 965 و ANSI/ASME B1.1 می‌شوند.
استاندارد ISO 965 برای رزوه‌های متریک
این استاندارد رزوه‌های متریک را با استفاده از نمادهای زیر مشخص می‌کند:
- H یا G برای رزوه داخلی (مهره).
- e، f، g، یا h برای رزوه خارجی (پیچ).
استاندارد ISO 965 به طور خاص به جزئیات مربوط به رزوه‌های متریک پرداخته و به مهندسان، تولیدکنندگان و طراحان کمک می‌کند تا ابعاد، تلرانس‌ها و ویژگی‌های مورد نیاز برای تولید و استفاده از رزوه‌ها را با دقت و هماهنگی استاندارد تعیین کنند.
استاندارد ANSI/ASME B1.1 برای رزوه‌های UN
رزوه‌های اینچی (UN) که در آمریکا و برخی صنایع دیگر استفاده می‌شوند، بر اساس این استاندارد کنترل می‌شوند. کلاس‌های تلرانس عبارتند از:
- 1A/1B: تلرانس بزرگ‌تر، مناسب برای مونتاژهای ساده.
- 2A/2B: تلرانس متوسط، برای کاربردهای عمومی.
- 3A/3B: تلرانس کوچک‌تر، برای کاربردهای دقیق مانند هوافضا.
تلرانس‌های نمونه برای رزوه‌های متریک بر اساس ISO 965
| سایز رزوه (M) | 1. قطر بزرگ (mm) | 2. قطر میانی (mm) | 3. قطر کوچک (mm) |
| M10 x 1.5 | 10.00 ± 0.03 | 9.27 ± 0.03 | 8.19 ± 0.03 |
| M20 x 2.5 | 20.00 ± 0.05 | 18.84 ± 0.05 | 17.37 ± 0.05 |
| M30 x 3.5 | 30.00 ± 0.07 | 28.65 ± 0.07 | 26.55 ± 0.07 |
کاربردهای تلرانس گیج رزوه برو نرو در صنایع مختلف
تلرانس‌های رزوه و گیج‌های تست رزوه در بسیاری از صنایع مانند صنعت خودروسازی (اطمینان از مونتاژ دقیق پیچ و مهره‌ها در قطعات موتوری و بدنه)، صنایع هوافضا (بررسی رزوه‌های قطعات حساس که نیاز به دقت بالا دارند)، تجهیزات پزشکی (کنترل دقت رزوه‌های قطعات پزشکی مانند ایمپلنت‌ها یا دستگاه‌های جراحی) و صنایع نفت و گاز (استفاده از گیج‌های مخصوص برای بررسی رزوه‌های اتصالات لوله‌ها که در فشار بالا کار می‌کنند) برای کنترل کیفیت و دقت استفاده می‌شوند.
نکات کلیدی برای استفاده از گیج‌های تست رزوه
- گیج‌ها باید به‌طور دوره‌ای کالیبره شوند تا دقت آن‌ها حفظ شود.
- مطمئن شوید که گیج و قطعه رزوه‌دار هر دو بر اساس یک استاندارد مشخص تولید شده‌اند.
- گیج‌ها باید در محیط خشک و عاری از گردوغبار نگهداری شوند تا از آسیب دیدن جلوگیری شود.
- گیج باید به صورت طبیعی وارد رزوه شود؛ اعمال فشار زیاد ممکن است به گیج یا قطعه آسیب برساند.
نتیجه‌گیری
تلرانس گیج‌های رزوه برو نرو ابزار حیاتی برای کنترل کیفیت قطعات رزوه‌دار هستند. با استفاده از این گیج‌ها، صنایع می‌توانند مطمئن شوند که قطعات تولیدشده نه‌تنها مطابق با استانداردها هستند، بلکه به‌درستی مونتاژ شده و در شرایط عملیاتی عملکرد مطلوبی خواهند داشت. رعایت دقیق تلرانس‌ها و استفاده از گیج‌های مناسب، بهره‌وری و طول عمر محصولات را بهبود می‌بخشد.
