گیج رزوه برو نرو چیست؟

گیج رزوه برو نرو [Go-Nogo thread gauge] وسیله‌ای برای بررسی رزوه‌های تولید شده‌است. بطوری که قسمت برو گیج باید از کل رزوه عبور کرده و قسمت نرو گیج باید در طول رزوه متوقف شود. در غیر اینصورت، می‌توان گفت که رزوه معیوب است. در صنعت، تولید قطعات توسط یک استاندارد بین المللی کنترل می‌شود. هر استاندارد محدودیت‌های ابعادی و تلورانس‌هایی را تعیین می‌کند که هنگام تولید یک قطعه بایستی رعایت شوند. این ابعاد و تلرانس‌ها نیاز به بررسی دارند. طیف وسیعی از تجهیزات ابزار دقیق برای اندازه‌گیری قطر، طول، سطح و غیره به راحتی در دسترس هستند.

انواع گیج رزوه برو نرو

از گیج‌های رزوه برو نرو برای بررسی ابعاد زاویه، گام و قطر یک رزوه خاص استفاده می‌شود. گیج‌های توپی برو نرو [به انگلیسی: Go-Nogo plug gauge] برای بررسی رزوه‌های داخلی استفاده می‌شوند، در حالی که گیج‌های رینگی برو نرو [Go-Nogo ring gauge] برای بررسی رزوه‌های خارجی کاربرد دارند. گیج‌های رزوه به خوبی سخت‌کاری شده‌اند و به ابعاد دقیقی که مشخصات استانداردهای مورد نیاز را برآورده می‌کنند، سنگ زده می‌شوند. هر گیج از دو بخش تشکیل شده‌است: یک گیج برو و یک گیج نرو که برای بررسی دقیق رزوه باید از هر دو قسمت استفاده شود. هنگام استفاده، گیج برو بایستی روی قطعه پیچ شود و گیج نرو نباید در بهترین حالت بیش از سه دور روی قطعه پیچ شود.

گیج‌ها برای همه اشکال و اندازه‌های رزوه که از جمله فرم 60 درجه – ISO Metric / Metric Fine، ANSI UNC / UNF / UNEF / UN – تا فرم 55 درجه – BSP، BSF، BSW – ، فرم ذوزنقه‌ای و ACME و رزوه‌های مخروطی (NPT و BSPT) در دسترس هستند.

گیج رزوه برو نرو نمی‌تواند داده‌های جزئی رزوه را اندازه‌گیری کند. این ابزار تنها “وضعیت” سلامت رزوه را نشان می‌دهد، اینکه مورد آزمایش قابل قبول است یا خیر. گیج‌های رزوه رینگی برو نرو  برای بررسی قطعات رزوه‌دار خارجی “پیچ” و گیج‌های رزوه توپی برو نرو برای بررسی قطعات رزوه دار داخلی “مهره” استفاده می‌شوند. اساساً، آزمایش گیج‌های رزوه برو نرو بر اساس قطر گام است. گیج برو حداقل قطر اصلی و اندازه گام رزوه را بررسی می‌کند، و گیج نرو حداکثر قطر پیچ را بررسی می‌کند. اندازه‌گیری قطر گام موثر یک رزوه با استفاده از یک میکرومتر رزوه با فک‌های مخروطی انجام می‌گیرد.

برای مطالعه بیشتر در مورد تفاوت گیج برو و گیج نرو اینجا کلیک کنید.

معایب و مزایای گیج رزوه برو نرو

گیج رزوه برو نرو یک آزمایش جامع را بر روی رزوه‌های تولیدی انجام می‌دهد و کارایی اقتصادی بالایی دارد. این ابزارهای اندازه‌گیری در کارخانه‌های تولیدی محبوب هستند و می‌توانند تا حد زیادی در زمان و هزینه در بررسی رزوه صرفه‌جویی کنند. همچنین، استفاده از این گیج‌ها دشوار نیست و نیازی به مهارت بالایی ندارد و پروسه کار با آن‌ها طولانی و سخت نیست. اطلاعات دقیق اندازه رزوه را بدست نمی‌دهد و فقط محدوده تلورانس آن را مشخص می‌کند.

تلورانس‌ها

بسته به اینکه رزوه شما چقدر شل یا سفت باشد، تلورانس‌های مختلفی برای گیج رزوه وجود دارد:

– استاندارد DIN

• 4H – بسته شدن محکم
• 6H – بسته شدن استاندارد
• 6G – بسته شدن با کمی حرکت
• 7G – مناسب برای بسته شدن رزوه با پوشش

– استاندارد ANSI

• 3B – بسته شدن محکم
• 2B – بسته شدن استاندارد
• 1B – بسته شدن با کمی حرکت

نحوه استفاده صحیح از‌ گیج رزوه برو نرو

• گیج رزوه توپی برو برای بررسی اندازه نهایی رزوه داخلی با بررسی قطر اصلی و همچنین گام استفاده می‌شود و قطر جزئی را بررسی نمی‌کند. این گیج با دست و بدون نیروی زیاد درون مهره تا انتهای رزوه پیچ می‌شود. اگر گیج تا انتها پیچ نشود یعنی رزوه تولیدی معیوب است.
• گیج رزوه توپی نرو برای بررسی اینکه اندازه نهایی یک رزوه داخلی از مشخصات تجاوز نکرده است و همچنین بررسی قطر اصلی و گام پیچ استفاده می‌شود و قطر جزئی را بررسی نمی‌کند. این گیج با دست و بدون نیروی بیش از حد تا حداکثر سه دور پیچ می‌شود. اگر گیج بیش از سه دور پیچ شود، یعنی رزوه معیوب است.
• گیج رزوه رینگی برو برای بررسی اندازه نهایی یک رزوه خارجی با بررسی قطر جزئی و همچنین گام پیچ استفاده می‌شود و قطر اصلی را بررسی نمی‌کند. گیج رزوه رینگی برو  بدون نیروی زیاد و با کمک دست تا انتهای رزوه پیچ می‌شود. اگر گیج تا انتها پیچ نشود یعنی رزوه معیوب است.
• برای بررسی اینکه اندازه نهایی یک رزوه خارجی با بررسی قطر جزئی و همچنین گام، از مشخصات تجاوز نکرده است، از یک گیج رزوه رینگی نرو استفاده می‌شود. این گیج قطر اصلی را بررسی نمی‌کند. گیج رزوه رینگی نرو با کمک دست و بدون نیروی بیش از حد در بهترین حالت سه دور پیچ می‌شود. اگر گیج بیش از سه دور پیچ شود یعنی رزوه معیوب است.

انواع مختلف کالیبراسیون گیج رزوه برو نرو

سه نوع کالیبراسیون بسته به نیاز کاربر وجود دارد:

• سطح ۱: کالیبراسیون استاندارد – گام و قطر را در یک سطح اندازه‌گیری می‌کند.
• سطح 2 (JBO-CALIB): مطابق سطح ۱ به اضافه قطر اصلی در گیج توپی و قطر جزئی در گیج رینگی.
• سطح پیشرفته (UKAS): کالیبراسیون قطر، زاویه رزوه، زاویه پهلو و اندازه‌گیری گام.

مبانی آزمایش کنترل رزوه: آزمایش برو / آزمایش نرو

مفهوم اصلی آزمایش کنترل رزوه، ارائه یک بازرسی سریع برای ماشین‌کاران و بازرسان کیفیت است تا بررسی کنند که رزوه‌ها در محدوده تلورانسی قابل قبول قرار دارند یا خیر. نام آن از دو آزمایش گرفته شده‌است: آزمایش اول شامل این است که قطعه کار باید یک آزمایش را بگذراند (برو) و در دیگری رد شود (نرو).

به عنوان مثال،ISO 1502  یک استاندارد برای رزوه پیچ‌ها و آزمایش نهایی آن‌ها است. این استاندارد T را به عنوان [برو] برای قطر اصلی و Z را به عنوان [نرو] برای قطر گام تعیین می‌کند. گیج رزوه برو نرو دارای دو جزء رزوه‌ای است. به عنوان مثال، دو بخش ماده روی یک گیج وجود دارد تا یک قطعه کار رزوه‌دار نر مانند یک پیچ را آزمایش کنند. اگر قطر اصلی یک پیچ بیش از حد بزرگ باشد، به هیچ وجه در رزوه تست T قرار نمی‌گیرد (شکست). اگر قطر اصلی خیلی کوچک باشد، تناسب لازم را ندارد (شکست). در صورتی که رزوه خیلی عمیق باشد، به رزوه تست Z پیچ می‌شود (شکست). اگر اندازه مناسب باشد و فقط حدود سه چرخش را انجام دهد، تناسب آن درست است (قبول).

گیج رزوه برو نرو بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند کنترل کیفیت است که در صنعت توسط تولیدکنندگان مختلف استفاده می‌شود. اندازه یا اندازه‌گیری واقعی را به معنای متعارف برمی‌گرداند. یعنی رزوه تولیدی قابل قبول است (قطعه در محدوده تلورانس است و می‌تواند استفاده شود) یا غیرقابل قبول است (قطعه باید رد شود).

چیزی که ممکن است برای بسیاری تعجب آور باشد این است که مواردی وجود دارد که بخش رزوه‌دار گیج رزوه نرو را می‌پذیرد اما گیج برو را نمی‌پذیرد. برای درک کامل اینکه چگونه این امر امکان‌پذیر است، باید تفاوت بین گیج رزوه برو و نرو و نحوه تعامل هر یک از آن‌ها با ویژگی رزوه‌ای را درک کنید.

آزمایش برو نرو گیج توپی

قسمت برو گیج توپی وظیفه اندازه‌گیری حداقل قطر اصلی، حداقل قطر گام، شکل و لیدهای رزوه را دارد. مانند سمت نرو، برو هرگز قطر جزئی از ویژگی رزوه را بررسی نمی‌کند. قسمت نرو گیج توپی فقط قطر گام را بررسی می‌کند و تأیید می‌کند که از مقدار حداکثر تجاوز نمی‌کند. در این مورد قطر اصلی بررسی نمی‌شود. به همین دلیل، قطر خارجی یک گیج توپی نرو کوچکتر از  قطر خارجی گیج توپی برو است. دلیل این امر این است که گیج توپی نرو وظیفه بررسی نقاط عمیق رزوه را ندارد. این فقط توسط گیج برو تأیید می‌شود.

اگر سوراخ گیج نرو را می‌پذیرد اما گیج برو را نمی‌پذیرد، به طور کلی به این دلیل است که نوک ابزار برش ساییده شده یا شکسته شده و باعث می‌شود عمق بیش از حد کم باشد. در این حالت، ماشین‌کار معمولاً فرض می‌کند که ویژگی رزوه باید بیشتر باز شود و تنظیماتی را انجام دهد تا رزوه را بزرگ‌تر برش دهد. اما اگر نوک ابزار برش رزوه ساییده شده باشد، جبران برش منجر به برش بیش از حد قطر گام رزوه می‌شود. از آنجایی که گیج توپی نرو فقط قطر گام رزوه را تأیید می‌کند، ممکن است شرایطی وجود داشته باشد که قطعه نرو را بپذیرد اما برو را نپذیرد. به همین دلیل، بسیار مهم است که سوراخ را هم با گیج نرو و هم گیج برو بررسی کنید.

آزمایش برو نرو گیج رینگی

با اصولی مشابه به گیج‌های توپی، گیج‌های رینگی رزوه نیز به همان روش کار می‌کنند. تنها تفاوت اینجاست که یک گیج رینگی برو به جای حداقل قطر اصلی، حداکثر قطر جزئی را اندازه‌گیری می‌کند. قطر اصلی با گیج رینگی برو یا نرو اندازه‌گیری نمی‌شود. بلکه با یک گیج جداگانه مانند میکرومتر خارج اندازه‌گیری می‌شود. مانند گیج توپی نرو، گیج رینگی نرو فقط تأیید می‌کند که قطر گام در محدوده مجاز است. مجدداً، سناریوی قسمتی که گیج نرو را می‌پذیرد اما گیج برو را نمی‌پذیرد، برای گیج های رینگی نیز امکان پذیر است.

ذکر این نکته ضروری است که تلورانس‌های گیج رزوه به دو صورت فراخوانی می‌شوند. برای سمت برو، تلورانس به عنوان “آزاد و آسان” تعریف می‌شود. اگرچه بسته به کاربر می‌توان این را متفاوت تفسیر کرد، اما قاعده کلی این است که گیج باید بدون مانع بازو بست شود. این بدان معنی است که گیج باید بدون نیرو بچرخد. اگر گیج شما برای بررسی این ویژگی مقداری نیرو می‌گیرد، باعث فرسودگی زودرس گیج می‌شود.

در مورد گیج رزوه نرو، رایج‌ترین تصور غلط این است که به هیچ وجه نباید وارد ویژگی رزوه شود یا از آن عبور کند. این یکی از بزرگترین حوزه‌های بحث بین بازرسان کنترل کیفیت است. برای گیج‌های رزوه نرو استثناهایی مانند مواد قطعه کار وجود دارد. اگر قطعه از مواد انعطاف‌پذیر یا نرم‌تر از گیج باشد، ممکن است اصلاً اجازه‌ای برای درگیر شدن گیج وجود نداشته باشد. در پایان، استانداردهای رزوه به کاربر اجازه می‌دهند تا تعداد چرخش‌های معینی را به عنوان حداکثر شرط برای گیج نرو داشته باشد، مگر اینکه محصول به شما حکم کند که باید آن را به دلیل طول رزوه یا مواد کاهش دهید.

مراقبت از گیج رزوه برو نرو

• گیج را در مکانی امن، ترجیحاً در محفظه جداگانه، با پوشش ضد زنگ برای جلوگیری از آسیب نگهداری کنید.
• استفاده نادرست از آن می‌تواند باعث از بین رفتن  یکپارچگی گیج شود.

اصطلاحات و تعاریف

UN – unified screw thread constant pitch series
UNC – unified screw thread coarse pitch series
UNF – unified screw thread fine pitch series
UNEF – unified screw thread extra fine pitch series
UNJ – unified screw thread constant pitch series, with rounded root on external threads & Thread Ring Gage
UNJC – unified screw thread coarse pitch series, rounded root on external threads & Thread Ring Gage
UNS – unified screw thread Special diameter, pitch or length of engagement
UNJF – unified screw thread fine pitch series, rounded root on external threads & Thread Ring Gage
UNJEF – unified screw thread extra fine pitch series, rounded root on external threads & Thread Ring Gage
M – Metric Screw Threads- M profile with basic ISO 68 profile
MJ – Metric Screw Threads- MJ profile with rounded root on external threads & Thread Ring Gage
MJS – Metric Screw Threads- MJ profile profile special series on external threads & Thread Ring Gage

برای اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر می‌توانید مشخصات رزوه پیچ‌ها را مستقیماً از وب سایت ASME دریافت کنید.